Alergiczny nieżyt nosa
Alergiczny nieżyt nosa (ANN) to zapalenie błony śluzowej nosa wywołane ekspozycją na alergeny wziewne. W wyniku kontaktu z alergenami organizm, a dokładniej jego układ odpornościowy wytwarza specjalne białka – przeciwciała w klasie IgE – które są swoiste (specyficzne) dla danego alergenu.
Podziału alergicznego nieżytu nosa można dokonać ze względu na czas trwania objawów, ich nasilenie oraz sezonowość występowania objawów.
W przypadku okresowego ANN objawy trwają <4 dni w tygodniu lub krócej niż 4 tygodnie, natomiast przewlekły ANN trwa >4dni w tygodniu i dłużej niż 4 tygodnie.
Umiarkowany lub ciężki alergiczny nieżyt nosa musi spełniać chociaż jeden z następujących kryteriów: zaburzenia snu, utrudnione wykonywanie czynności codziennych, rekreacyjnych lub uprawiania sportu, uciążliwe objawy, trudności w pracy lub nauce. Jeżeli pacjent nie zgłasza któregokolwiek z powyższych objawów ANN uznaje się za łagodny.
Ze względu na alergeny wywołujące objawy wyróżniamy ANN sezonowy i całoroczny. Tzw. katar sienny zaliczamy do sezonowego ANN, ponieważ spowodowany jest przez pyłki roślin, których kwitnięciu i pyleniu towarzyszy zaostrzenie objawów. Są to m.in. pyłki traw i zbóż uprawnych, chwastów i drzew oraz grzyby pleśniowe i drożdżopodobne, których szczególnie wysokie stężenie zarodników obserwuje się w okresie koszenia traw i zbóż.
Całoroczny alergiczny nieżyt nosa jest powodowany głównie przez roztocza kurzu domowego, ponieważ pacjent ma z nimi stały kontakt.
Inne alergeny wywołujące ANN to sierść, naskórek i wydzieliny zwierząt domowych i hodowlanych, m.in. kota, psa, gryzoni, koni, a także lateks, czy enzymy bakteryjne stosowane do produkcji detergentów.
Alergiczny nieżyt nosa dotyczy głównie dzieci i młodych dorosłych, ale może objawiać się również w późniejszym wieku. Główne dolegliwości zgłaszane przez chorych to: wodnisty wyciek z nosa, kichanie, świąd i zaczerwienienie nosa, uczucie zatkania nosa (rzadziej). Często, szczególnie w przypadku alergii sezonowej, pojawiają się objawy oczne – świąd, łzawienie, zaczerwienienie, obrzęk powiek. W przypadku alergii wywołanej roztoczami kurzu domowego pacjenci częściej doświadczają uczucia stałego zatkania nosa i osłabienia węchu. Mniej oczywiste objawy to problemy z koncentracją, chrapanie, przewlekłe zmęczenie, suchość w ustach.
Chorobę rozpoznaje się na podstawie zgłaszanych przez chorego objawów oraz dodatnich wyników testów skórnych, podczas których bada się reakcję organizmu na niewielkie dawki najczęściej występujących alergenów.
W leczeniu alergicznego nieżytu nosa podstawą jest unikanie przez chorego alergenów wywołujących chorobę. Najczęściej stosowanymi lekami są natomiast glikokortykosteroidy donosowe, leki przeciwhistaminowe, leki miejscowo obkurczające błonę śluzową nosa.
W przypadku kiedy udało się ustalić alergen wywołujący chorobę można podjąć próbę odczulania, czyli immunoterapii. Polega ona na podawaniu niewielkich, ale stopniowo zwiększanych dawek alergenu – takie leczenie może potrwać nawet przez kilka lat.
Prawidłowe leczenie alergicznego nieżytu nosa zmniejsza ryzyko rozwoju nawracającego zapalenia zatok i uszu oraz astmy oskrzelowej.
Źródło:
Szczeklik, Andrzej, and Piotr Gajewski. Interna Szczeklika 2020/21: Mały Podręcznik. Medycyna Praktyczna, 2020.
Świerczyńska-Krępa, Monika. “Alergiczny Nieżyt Nosa.” Medycyna Praktyczna, 2017, www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57586,alergiczny-niezyt-nosa.
