Jaka jest najczęstsza przyczyna wrzodów żołądka i dwunastnicy?

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, potocznie nazywana wrzodami żołądka i dwunastnicy jest jednym z częstszych problemów zdrowotnych, nawet wśród stosunkowo młodych osób. Polega ona na cyklicznym pojawianiu się wrzodów trawiennych, czyli ograniczonych ubytków błony śluzowej, którym towarzyszy naciek zapalny i martwica.

Dlaczego powstają wrzody?

U podstaw choroby wrzodowej leży zaburzenie równowagi pomiędzy czynnikami drażniącymi i czynnikami protekcyjnymi dla błony śluzowej. Żołądek produkuje kwas solny oraz enzymy (pepsynę), których zadaniem jest trawienie pokarmu oraz niszczenie patogenów.

Z drugiej strony, prawidłowe ukrwienie błony śluzowej oraz śluz, który pokrywa wewnętrzną ścianę żołądka chronią go przed własnymi sokami żołądkowymi.

Jeżeli z jakiejś przyczyny, wyżej wymienione mechanizmy obronne nie będą działały prawidłowo, może dojść do powstania nadżerek (ubytków w błonie śluzowe), a następnie pełnoobjawowych wrzodów trawiennych.

Jaka jest najczęstsza przyczyna wrzodów żołądka?

Najczęstszą przyczyną wrzodów żołądka i dwunastnicy jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Bakteria ta ma szereg przystosowań do życia w kwaśnym środowisku żołądka i odpowiada za nawet do 80% przypadków choroby wrzodowej.

Helicobacter pylori produkuje toksyny, które wywołują zapalenie błony śluzowej żołądka. W odpowiedzi zwiększa się synteza gastryny – czynnika promującego produkcję kwasu solnego. W efekcie dochodzi do powstawania tzw. „nadkwasoty” i je konsekwencji w postaci owrzodzeń.

Choć ok. 80% dorosłej populacji jest zakażona bakterią Helicobacter pylori, to tylko u niektórych stwierdza się wrzody żołądka i/lub dwunastnicy.

Jak się objawia choroba wrzodowa?

Wrzody często mogą pozostawać bezobjawowe, a jeżeli objawy występują, to są one często niespecyficzne. Pacjenci najczęściej zgłaszają ból i dyskomfort w okolicy nadbrzusza, który ustępuje po posiłku lub pojawia się 1-3 godziny po nim. Chorzy często skarżą się także na uczucie pełności, rozpierania, a także nudności i wymioty.

Inne przyczyny choroby wrzodowej

Do innych czynników ryzyka wystąpienia choroby wrzodowej należą m.in.: stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz palenie papierosów. Jednym z działań niepożądanych leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty (ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, diklofenaku, naproksenu) jest hamowanie protekcyjnej roli prostaglandyn na błonę śluzową żołądka. Duże znaczenie ma również palenie papierosów i drażniący wpływ dymu tytoniowego na żołądek. Co ciekawe, wrzody żołądka mogę także występować rodzinnie – u krewnych pierwszego stopnia obserwuje się 3-krotny wzrost ryzyka.

Powikłania choroby wrzodowej

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy może prowadzić do poważnych powikłań. Choć nie są one bardzo częste, to zagrażają zdrowiu i życiu chorego. Wrzód trawienny może ulec pęknięciu, prowadząc do perforacji ściany żołądka (pilne wskazanie do operacji!), jak również być przyczyną potencjalnie zagrażającego życiu krwotoku. Częściej wrzody dają przewlekłe krwawienie prowadzące do niedokrwistości z niedoboru żelaza. Innym powikłaniem jest niedrożność mechaniczna przewodu pokarmowego na skutek bliznowacenia okolicy połączenia żołądkowo-dwunastniczego.

Leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy

Ponieważ najczęstszą przyczyną wrzodów żołądka i dwunastnicy jest zakażenie Helicobacter pylori leczenie będzie opierało się w głównej mierze na farmakologicznej eradykacji bakterii.

Nie istnieje specjalna dieta, która mogłaby hamować rozwój choroby, natomiast zaleca się unikanie posiłków, które nasilają dolegliwości. Bardzo ważne jest również ograniczenie stosowania leków  przeciwbólowych z grupy NLPZ oraz rzucenie lub chociaż ograniczenie palenia tytoniu.

Zobacz również:

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Helciobacter pylori – czy każdy jest zarażony?

Źródło:

Ebell, M H. “Peptic ulcer disease.” American family physician vol. 46,1 (1992): 217-27.

Fock, Kwong Ming et al. “Helicobacter pylori research: historical insights and future directions.” Nature reviews. Gastroenterology & hepatology vol. 10,8 (2013): 495-500. doi:10.1038/nrgastro.2013.96

Kuipers, Ernst J. “PPIs for prevention and treatment of peptic ulcer.” The lancet. Gastroenterology & hepatology vol. 3,4 (2018): 214-215. doi:10.1016/S2468-1253(18)30047-5

Pajares, J M, and J P Gisbert. “Helicobacter pylori: its discovery and relevance for medicine.” Revista espanola de enfermedades digestivas : organo oficial de la Sociedad Espanola de Patologia Digestiva vol. 98,10 (2006): 770-85. doi:10.4321/s1130-01082006001000007

Scally, Benjamin et al. “Effects of gastroprotectant drugs for the prevention and treatment of peptic ulcer disease and its complications: a meta-analysis of randomised trials.” The lancet. Gastroenterology & hepatology vol. 3,4 (2018): 231-241. doi:10.1016/S2468-1253(18)30037-2

Szczeklik, Andrzej, and Piotr Gajewski. Interna Szczeklika 2020. Medycyna Praktyczna, 2020.

Wang, Alice et al. “Surgical management of peptic ulcer disease.” Current problems in surgery vol. 57,2 (2020): 100728. doi:10.1016/j.cpsurg.2019.100728