Udar mózgu
Czym jest właściwie udar mózgu?
Udar mózgu to obumarcie komórek fragmentu tego narządu, na skutek braku dopływu krwi do tkanki mózgowej. Brak dopływu krwi jest równoznaczny z niedostatecznym zaopatrzeniem komórek w tlen i substancje odżywcze.
Wyróżniamy dwa typy udaru – udar niedokrwienny (ok. 90% wszystkich udarów) oraz udar krwotoczny – tzw. wylew – (ok. 10% wszystkich udarów).
Udar niedokrwienny
Udar niedokrwienny to najczęstsza postać udaru. Powstaje, gdy tętnica zaopatrująca fragment mózgu w tlen zostaje zamknięta przez materiał zatorowy. Materiałem tym może być zakrzep krwi powstały na podłożu miażdżycowym, oderwane fragmenty blaszki miażdżycowej (np. z tętnic szyjnych) oraz skrzeplina, powstała w sercu na skutek arytmii lub – rzadziej – w żyłach kończyn dolnych na skutek zakrzepicy (jeżeli u chorego występuje tzw. przetrwały otwór owalny).
W niektórych przypadkach może dojść do samoistnego udrożnienia zatkanej tętnicy, zanim dojdzie do nieodwracalnego uszkodzenia komórek. Takie zdarzenie nazywamy napadem przemijającego niedokrwienia mózgu.
Udar krwotoczny
W wyniku pęknięcia ściany naczynia krew wylewa się do okolicznej tkanki mózgowej. Tkanka ta nie może być zatem dłużej skutecznie zaopatrywana w tlen i substancje odżywcze, a wynaczyniona krew przyspiesza niszczenie komórek nerwowych. Co więcej, może mieć miejsce znaczny wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego, co dodatkowo pogarsza stan chorego.
Krwawienie może być śródmózgowe lub podpajęczynówkowe. Pierwsze jest zlokalizowane wewnątrz mózgu, a jego przyczyną jest najczęściej nadciśnienie tętnicze i powstałe w jego wyniku, łatwo pękające mikrotętniaki. Drugie to krwawienie zlokalizowane na powierzchni mózgu, pod oponą pajęczą, które częściej dotyczy osób młodych, z wrodzonymi malformacjami naczyniowymi.
Objawy udaru mózgu
Zależnie od tego, która część mózgu została uszkodzona, udar mózgu może mieć bardzo różną manifestację. Szczególnie niebezpieczną lokalizacją udaru jest pień mózgu, w którym znajdują się życiowo istotne ośrodki, m.in. odpowiedzialne za oddychanie.
Częstsze objawy udaru:
– osłabienie mięśni twarzy, np. opadanie powieki lub kącika ust
– niedowład jednej lub obu kończyn (górnej i dolnej) po tej samej stronie ciała i/lub uczucie drętwienia po jednej stronie
– problemy z widzeniem – widzenie podwójne, zaburzenia pola widzenia, całkowita utrata widzenia w jednym oku
– trudności w połykaniu i mówieniu, niewyraźna, „bełkotliwa” mowa
– zaburzenia równowagi, brak koordynacji ruchowej, upuszczanie przedmiotów z rąk, trudności w wykonywaniu codziennych czynności
– nagły, silny ból głowy
Objawy mogą z czasem nasilać się lub pojawiać się nowe. Ponieważ istotny odsetek udarów ma miejsce w nocy, pacjent może zauważyć u siebie objawy dopiero po przebudzeniu.
Leczenie i prewencja udaru
Nawet niewielkie objawy udaru mózgu wymagają podjęcia pilnej interwencji medycznej! Nie należy zwlekać z momentem wezwania pogotowia, ponieważ czas ma kluczowe znaczenie dla skuteczności podejmowanego leczenia. Pacjenci, w nadziei na samoistne ustąpienie objawów, nierzadko wstrzymują się z wezwaniem pomocy – jest to kategoryczny błąd! Jeśli tylko zauważysz niepojące symptomy u siebie lub kogoś z Twoich bliskich, zadzwoń na numer 112 lub 999.
Większość udarów jest efektem kilku, często nakładających się na siebie chorób o wieloletnim przebiegu. Są to m.in. miażdżyca, cukrzyca, hipercholesterolemia, nadciśnienie tętnicze. Wczesne wykrycie powyższych chorób oraz ich prawidłowe leczenie często pozwalają uniknąć poważnych w skutkach powikłań, m.in. udaru mózgu.
Źródło:
Bodzioch, Marek. “Udar Mózgu.” Medycyna Praktyczna, 2017, www.mp.pl/pacjent/udar/udar-mozgu/135796,udar-mozgu.
Członkowska, Anna, and Maciej Niewada. “Udar Mózgu.” Medycyna Praktyczna, 2020, www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.29.
Rabinstein, Alejandro A. “Update on Treatment of Acute Ischemic Stroke.” Continuum (Minneapolis, Minn.) vol. 26,2 (2020): 268-286. doi:10.1212/CON.0000000000000840
Szczeklik, Andrzej, and Piotr Gajewski. Interna Szczeklika 2020. Medycyna Praktyczna, 2020.
