Czy warto stosować dietę ketogeniczną?

Co to są ciała ketonowe?

Ciała ketonowe to metabolity przemian kwasów tłuszczowych zachodzących w wątrobie. Należą do nich kwas acetooctowy, aceton i kwas beta-hydroksymasłowy.

Ketony są alternatywnym źródłem energii. W stanach zmniejszonej dostępności glukozy, organizm przekierowuje szlaki metaboliczne na produkcję ciał ketonowych. Efektem jest zwiększone stężenie ketonów we krwi i ich obecność w moczu.

Konsekwencje gromadzenia się ciał ketonowych mogą być bardzo poważne – m.in. kwasica ketonowa, a nawet śpiączka ketonowa.

Kiedy stężenie ciał ketonowych może być nieprawidłowe?

Stężenie ciał ketonowych we krwi fizjologicznie jest niewielkie. W przypadku, kiedy zmniejsza się dostępność węglowodanów dla komórek, zwiększa się pozyskiwanie energii z kwasów tłuszczowych, a produktem pośrednim tych procesów są ketony.

Zmniejszona dostępność glukozy może być spowodowana jej zbyt małą podażą, nieefektywnym transportem do komórek lub zwiększonym na nią zapotrzebowaniem energetycznym.

Stany, w których obserwuje się podwyższone stężenie ketonów we krwi i moczu to:

– cukrzyca typu I i cukrzyca typu II

– alkoholizm, zatrucie alkoholowe

– ciężka niewydolność nerek

– głodzenie

– dieta niskowęglowodanowa

– gorączka, biegunka, wymioty

– ciąża

Na czym polega dieta ketogeniczna/niskowęglowodanowa?

Dieta niskowęglowodanowa bazuje na zmniejszonej podaży węglowodanów – <130g/d lub <26% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Dieta ketogeniczna to bardziej restrykcyjny wariant diety niskowęglowodanowej, w którym dzienne spożycie węglowodanów to 20-50g/d lub <10% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Ograniczone spożycie węglowodanów wiąże się zazwyczaj ze zwiększoną podażą tłuszczów.

Czy dieta ketogeniczna jest bezpieczna?

Wszystkie diety restrykcyjne nie są dietami fizjologicznymi, tzn. że ich stosowanie naraża organizm na niedobory różnych mikro- i makroelementów oraz zaburzenia metabolizmu.

Dieta ketogeniczna jest przeciwskazana dla osób z chorobami wątroby, nerek czy trzustki, u których metabolizm jest znacznie upośledzony.

Rozpoczęcie diety niskowęglowodanowej i związana z nią ketoza mogą powodować takie dolegliwości jak zaparcia, wymioty, bóle brzucha, zmęczenie, senność.

Czy dieta ketogeniczna jest skuteczna?

Badania wykazały, że stosowanie diety ketogenicznej przez okres od 6 do 12 miesięcy ma pozytywny efekt zdrowotny – redukcja tkanki tłuszczowej, poprawa profilu lipidowego, zmniejszenie glikemii na czczo.

W dłuższej perspektywie dieta niskowęglowodanowa okazuje się być mniej korzystna dla zdrowia. Po sześciu latach jej stosowania ryzyko chorób sercowo-naczyniowych wzrasta nawet o 50% a ogólna śmiertelność o ponad 30%.[1]

Dlatego nie zaleca się wdrażać diety ketogenicznej na stałe, a raczej w celu redukcji masy ciała lub poprawy parametrów biochemicznych.

Jak monitorować poziom ciał ketonowych podczas stosowania diety niskowęglowodanowej?

W warunkach fizjologicznych stężenie ciał ketonowych we krwi jest niewielkie. Podczas stosowania diet niskowęglowodanowych wzrasta synteza ketonów. Zaleca się wtedy stale kontrolować ich poziom, tak aby uniknąć ryzyka ciężkich powikłań (tj. kwasica ketonowa), które mogą być konsekwencją zbyt restrykcyjnej diety.

W trakcie normalnej diety ciała ketonowe utrzymują się na poziomie <0,3mmol/L. W przypadku diety ketonowej ketoza powinna wynosić 4-8mmol/L.[2] Większe stężenia ketonów mogą grozić rozwinięciem kwasicy ketonowej.

Aparaty do pomiaru ciał ketonowych we krwi umożliwiają badanie w warunkach domowych. Są one przeznaczone m.in. dla osób na diecie niskowęglowodanowej oraz chorujących na cukrzycę typu I i II. Pomiar stężenia ciał ketonowych w surowicy jest podstawą stosowania diet ketogenicznych. Dzięki regularnym badaniom wiesz czy Twoja dieta jest skuteczna – czy stężenie ciał ketonowych jest większe od fizjologicznego – oraz bezpieczna – czy ich stężenie nie jest już niebezpiecznie duże.

Źródła:

Banach, Maciej. “Dieta o Niskiej Zawartości Węglowodanów Niekorzystna Dla Zdrowia?” Medycyna Praktyczna, 2018, www.mp.pl/nadwaga-i-otylosc/aktualnosci/193694,dieta-o-niskiej-zawartosci-weglowodanow-niekorzystna-dla-zdrowia,1?fbclid=IwAR3tnux7wJzWip_QWxSjGCty8Xuhgtv1h5VB-8JqHTktwnyyyQDwr0ZVR64.

Foster G.D., Wyatt H.R., Hill J.O. i wsp. “Weight and metabolic outcomes after 2 years on a low-carbohydrate versus low-fat diet.” Ann. Intern. Med., 2010, 153: 147–157

Paoli, Antonio. “Ketogenic diet for obesity: friend or foe?” International journal of environmental research and public health vol. 11,2 2092-107. 19 Feb. 2014, doi:10.3390/ijerph110202092

[1] Banach, Maciej. “Dieta o Niskiej Zawartości Węglowodanów Niekorzystna Dla Zdrowia?” Medycyna Praktyczna, 2018

[2] Paoli, Antonio. “Ketogenic diet for obesity: friend or foe?.” International journal of environmental research and public health