Czy każdy powinien stosować dietę bezglutenową?
Czym jest gluten?
Gluten to mieszanina białek roślinnych – gluteniny i gliadyny – które występują w zbożach, m.in. takich jak pszenica, jęczmień, żyto.
Choroby związane z niepożądanymi reakcjami na gluten
Wyróżnia się trzy choroby, w których dieta bezglutenowa jest medycznie uzasadniona i zalecana jako podstawa leczenia – celiakia, alergia na pszenicę i nieceliakalna nadwrażliwość na gluten.
Celiakia to choroba autoimmunologiczna z równoczesną nadwrażliwością na gluten. W jej wyniku niszczone są kosmki jelitowe (struktury odpowiedzialne za wchłanianie pokarmu), co powoduje zaburzone wchłanianie substancji odżywczych w jelitach.
Pszenica jest jednym z częściej uczulających alergenów. U osób uczulonych po jej spożyciu może pojawić się obrzęk i swędzenie jamy ustnej, pokrzywka, ból głowy, nudności, wymioty, biegunka, łzawienie oczu, a w skrajnych przypadkach nawet zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne.
Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten to stosunkowo nowa, niedawno odkryta i opisana choroba. Objawia się głównie dolegliwościami z przewodu pokarmowego, takimi jak biegunki, wzdęcia, gazy. Przebiega bez niszczenia kosmków jelitowych.
Czy każdy powinien stosować dietę bezglutenową?
U zdrowych osób nie wykazano korzyści ze stosowania diety bezglutenowej, dlatego też zupełna rezygnacja z glutenu nie ma medycznego uzasadnienia u osób nie chorujących na wymienione wcześniej choroby. Co więcej, dieta bezglutenowa jest droga i trudno dostępna, choć w ostatnich latach wzrost jej popularności przyczynił się do lepszej dostępności produktów i dań bezglutenowych w sklepach i restauracjach.
Dieta bezglutenowa – przynajmniej na początku – powinna być wprowadzana pod kontrolą dietetyka, ponieważ brak doświadczenia w jej stosowaniu może przyczynić się do wystąpienia poważnych niedoborów.
Podsumowując, eliminacja glutenu z diety nie jest zalecana osobom zdrowym. Jednak niektóre osoby, po przejściu na dietę bezglutenową odczuwają korzyści z jej stosowania, np. ustąpienie biegunek, bólów brzucha, a po ponownym wprowadzeniu produktów z glutenem do diety dolegliwości nawracają. W takim przypadku należy koniecznie podjąć się dalszej diagnostyki w kierunku chorób takich jak celiakia, alergia na pszenicę i nieceliakalna nadwrażliwość na gluten.
Źródło:
Szajewska H.: Komentarz. W: Strzeszyński Ł.: Rozpoznawanie i leczenie celiakii u dorosłych według wytycznych British Society of Gastroenterology 2014. Medycyna Praktyczna, 2014; 12: 69–70, 77 (fragment artykułu)
Szczeklik, Andrzej, and Piotr Gajewski. Interna Szczeklika 2020. Medycyna Praktyczna, 2020.
