Jak powstaje miażdżyca?

Miażdżyca to choroba tętnic, która polega na tworzeniu się blaszek w świetle naczyń, które zwężają ich światło. Zmniejszona średnica naczyń sprawia, że krew jest mniej efektywnie dostarczana do narządów, co prowadzi do ich niedotlenienia.

Jak powstaje blaszka miażdżycowa?

Gromadzący się w ścianach tętnic cholesterol LDL jest „pożerany” przez komórki zwane makrofagami. Po pochłonięciu cząsteczek cholesterolu przez taką komórkę, zamienia się ona w tzw. komórkę piankowatą. Odkładający się cholesterol i komórki piankowate ulegają stopniowo przerastają tkanką włóknistą i twardnieją.

Mniej stabilne blaszki miażdżycowe mogą ulec pęknięciu w wyniku, którego wytwarza się zakrzep. Taki oderwany zakrzep, płynąc z prądem krwi, może natrafić na naczynia o mniejszej średnicy i doprowadzić do częściowego lub całkowitego zamknięcia ich światła. Prowadzi to do gwałtownego niedotlenienia tkanek, co może zakończyć się zawałem, czyli całkowitym uszkodzeniem niedokrwionych komórek i ich martwicą.

Objawy miażdżycy

Zależnie od tego gdzie jest zlokalizowana miażdżyca, pacjent będzie zgłaszał różne dolegliwości.

Jeżeli proces miażdżycowy obejmuje naczynia wieńcowe (zaopatrujące serce), w momentach zwiększonego zapotrzebowania na tlen, np. podczas wysiłku fizycznego lub stresu, chory będzie odczuwał ból zlokalizowany w klatce piersiowej, tzw. ból wieńcowy, który powinien ustąpić w spoczynku. Do zawału serca może dojść w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej i wytworzenia skrzepu, który zamyka światło naczynia.

UWAGA! Jeżeli ból wieńcowy nie ustępuje w spoczynku, należy natychmiast wezwać pogotowie, ponieważ to może być zawał serca!

Miażdżyca może również rozwijać się w naczyniach kończyn dolnych, których gorsze ukrwienie będzie objawiało się bólem podudzi w trakcie marszu. Ból kończyn ustępuje dopiero w spoczynku, dlatego objaw ten nazywany jest chromaniem przestankowym. Miażdżycy może towarzyszyć oziębienie, bladość skóry oraz brak wyczuwalnego tętna na kończynach dolnych.

Miażdżyca tętnic nerkowych może prowadzić do ich zwężenia oraz rozwoju wtórnego nadciśnienia tętniczego, opornego na leczenie.

Miażdżyca tętnic szyjnych początkowo objawia się bólami i zawrotami głowy, epizodami omdleń. Podobnie jak w przypadku choroby wieńcowej, pęknięcie blaszki miażdżycowej z wytworzeniem zakrzepu może prowadzić do niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego, a w konsekwencji udaru niedokrwiennego mózgu.

Kto choruje na miażdżycę?

Choć miażdżyca występuje praktycznie u każdego, to tempo jej rozwoju i stopień zaawansowania zależą od wielu czynników, z których większość to czynniki modyfikowalne. Są one przede wszystkim związane z nieprawidłowym stylem życia – źle zbilansowaną dietą i brakiem aktywności fizycznej. Prowadzą do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz hipercholesterolemii. Duży wpływ na rozwój miażdżycy ma palenie papierosów. Nikotyna oraz pozostałe substancje zawarte w papierosach uszkadzają śródbłonek naczyniowy i promują rozwój miażdżycy. Nie bez znaczenia są również predyspozycje genetyczne, które mogą znacznie przyspieszać rozwój miażdżycy.

Źródło:

Ference, Brian A et al. “Lipids and Lipoproteins in 2020.” JAMA vol. 324,6 (2020): 595-596. doi:10.1001/jama.2020.5685

Ganong, William F., et al. Review of Medical Physiology. McGraw-Hill Medical, 2015.

Mehilli, Julinda, and Patrizia Presbitero. “Coronary artery disease and acute coronary syndrome in women.” Heart (British Cardiac Society) vol. 106,7 (2020): 487-492. doi:10.1136/heartjnl-2019-315555

Szczeklik, Andrzej, and Piotr Gajewski. Interna Szczeklika 2020. Medycyna Praktyczna, 2020.

Wolf, Marc P, and Patrick Hunziker. “Atherosclerosis: Insights into Vascular Pathobiology and Outlook to Novel Treatments.” Journal of cardiovascular translational research vol. 13,5 (2020): 744-757. doi:10.1007/s12265-020-09961-y