Jelita – drugi mózg?
Nie od dziś wiemy, że mózg sprawuje kontrolę nad całym naszym organizmem. Choć mózg odbiera sygnały ze wszystkich narządów, to w głównej mierze samodzielnie moduluje ich pracę.
Od pewnego czasu, świat naukowy coraz baczniej przygląda się zależnością pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a jelitami, które okazują się być bardziej skomplikowane niż kiedyś sądzono.
Oś mózgowo-jelitowa to sieć włókien nerwowych łączących centralny układ nerwowy z przewodem pokarmowym. Jej funkcjonowanie jest zależne od czynników hormonalnych, metabolicznych czy immunologicznych.
Szczególnie istotnym elementem osi mózgowo-jelitowej jest mikrobiota – bakterie fizjologicznie zasiedlające jelita. Na stan mikroflory jelitowej ma wiele czynników, m.in. dieta, stres, leki.
Zaburzenia osi jelitowo-mózgowej stwierdza się u pacjentów z zespołem jelita drażliwego, u których występują objawy ze strony przewodu pokarmowego – biegunka, bóle brzucha, zaparcia – oraz ze strony układu nerwowego – depresja, obniżenie nastroju.
Komunikacja na poziomie mózg-jelito odbywa się nieustannie na różnych płaszczyznach. Dlaczego ta obustronna zależność jelit i mózgu ma tak duże znaczenie dla naszego zdrowia? Otóż okazuje się, że bogata sygnalizacja pochodząca z jelit może mieć wpływ na nasze samopoczucie i ogólny dobrostan psychiczny.
Bardzo dużo sygnałów pochodzi z mikroflory jelitowej. To w głównej mierze jej dysfunkcja może prowadzić do zaburzeń na szlaku jelito-mózg. Antybiotykoterapia, nieprawidłowa dieta czy nawracające infekcje mogą znacznie osłabiać funkcjonowanie mikrobioty. Tymczasem to bakterie jelitowe są w dużej mierze odpowiedzialne za metabolizm niezbędnych dla układu nerwowego substancji, m.in. tryptofanu.
Coraz więcej badań wskazuje na możliwość udziału mikrobioty w patomechanizmie wielu chorób nerwowych – np. choroby Alzheimer’a czy choroby Parkinsona. Dysbioza (dysfunkcja mikroflory jelitowej) jest prawdopodobnym czynnikiem ryzyka chorób neurodegeneracyjnych.
Utrzymanie odpowiedniej „kondycji” jelit i zasiedlających je bakterii komensalnych jest szczególnie ważne u osób z chorobami przewodu pokarmowego. Pacjenci Ci są bardziej narażeni na niekorzystne zmiany składu mikroflory jelitowej, m.in. ze względu na częste biegunki, zaparcia czy infekcje, a także stosowaną farmakoterapię. Prawdopodobnie dlatego, w tej grupie chorych obserwuje się częstsze występowanie chorób psychicznych, przede wszystkim depresji i zaburzeń lękowych.
Jak dbać o przewód pokarmowy i mikrobiotę?
Dieta, aktywność fizyczna i stres to oczywiście główne czynnik, od których zależny jest skład mikroflory jelitowej. Równie ważnym aspektem jest rozsądna antybiotykoterapia. Rozsądna tzn. stosowana po konsultacji z lekarzem, tylko przy infekcjach bakteryjnych, w zalecanych dawkach i odpowiednio długo. Należy również pamiętać o równoczesnej suplementacji probiotyków.
Zobacz również:
Probiotyki – czym należy kierować się przy ich wyborze?
Choroba Leśniowskiego i Crohna
Czy każdy powinien stosować dietę bezglutenową?
Źródło:
Adak, Atanu, and Mojibur R Khan. “An insight into gut microbiota and its functionalities.” Cellular and molecular life sciences : CMLS vol. 76,3 (2019): 473-493. doi:10.1007/s00018-018-2943-4
Angelucci, Francesco et al. “Antibiotics, gut microbiota, and Alzheimer’s disease.” Journal of neuroinflammation vol. 16,1 108. 22 May. 2019, doi:10.1186/s12974-019-1494-4
Cryan, John F et al. “The gut microbiome in neurological disorders.” The Lancet. Neurology vol. 19,2 (2020): 179-194. doi:10.1016/S1474-4422(19)30356-4
Mangiola, F et al. “Gut microbiota and aging.” European review for medical and pharmacological sciences vol. 22,21 (2018): 7404-7413. doi:10.26355/eurrev_201811_16280
Maynard, Claire, and David Weinkove. “The Gut Microbiota and Ageing.” Sub-cellular biochemistry vol. 90 (2018): 351-371. doi:10.1007/978-981-13-2835-0_12
Nishida, Atsushi et al. “Gut microbiota in the pathogenesis of inflammatory bowel disease.” Clinical journal of gastroenterology vol. 11,1 (2018): 1-10. doi:10.1007/s12328-017-0813-5
Strandwitz, Philip. “Neurotransmitter modulation by the gut microbiota.” Brain research vol. 1693,Pt B (2018): 128-133. doi:10.1016/j.brainres.2018.03.015
Torres-Fuentes, Cristina et al. “The microbiota-gut-brain axis in obesity.” The lancet. Gastroenterology & hepatology vol. 2,10 (2017): 747-756. doi:10.1016/S2468-1253(17)30147-4
Quigley, Eamonn M M. “Microbiota-Brain-Gut Axis and Neurodegenerative Diseases.” Current neurology and neuroscience reports vol. 17,12 94. 17 Oct. 2017, doi:10.1007/s11910-017-0802-6
